Ảnh tư liệu: Đồng chí Nguyễn Phong Sắc  - Người trực tiếp phụ trách Xứ ủy Trung Kỳ và lãnh đạo phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh; Những bài báo của Xứ ủy Trung Kỳ cổ vũ tinh thần đấu tranh cách mạng trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh; Đội tự vệ đỏ ở Hòa Quân - Đông Sớ - Nghệ An trong cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931​​​

Đồng chí Nguyễn Phong Sắc tên thật là Nguyễn Đình Sắc, sinh ngày 1/2/1902. Sinh ra và lớn lên trên vùng đất Thăng Long giàu truyền thống lịch sử, văn hiến cùng với truyền thống của gia đình yêu nước, đồng chí Nguyễn Phong Sắc sớm hình thành tinh thần yêu nước nồng nàn và ý chí cách mạng triệt để.

Khi còn nhỏ, Nguyễn Phong Sắc học tại Trường Bưởi và tốt nghiệp thủ khoa kỳ thi thành chung năm 1924. Khi chính quyền Pháp có ý định đưa ông sang du học tại Pháp, ông đã từ chối và xin vào làm việc ở Sở Tài chính Đông Dương. Khi làm việc tại đây, Nguyễn Phong Sắc nhiều lần chứng kiến một người Pháp lăng mạ một nữ nhân viên Việt Nam. Sau đó, ông bỏ việc ở Sở Tài chính với mức lương 100 đồng Đông Dương, mức thu nhập đủ nuôi cả gia đình ăn no mặc ấm thời bấy giờ.

Cuối năm 1926, Nguyễn Phong Sắc gia nhập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội do Nguyễn Ái Quốc sáng lập. Tại đây, ông đã dốc hết tinh lực vào hoạt động cách mạng chống lại quyền thống trị của thực dân Pháp.

Trong quá trình hoạt động tại Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, với tư duy chính trị nhạy bén, Nguyễn Phong Sắc đã sớm nhận thấy sự cần thiết phải có một tổ chức Đảng Cộng sản. Ngày 7/3/1929, ông cùng các đồng chí của mình là Ngô Gia Tự, Nguyễn Đức Cảnh và 5 người khác trở thành một trong những người đầu tiên thành lập tổ chức Đảng ở trong nước. Ông đã dùng tiền của cá nhân mình mua bàn ghế, giường tủ trang bị cho số nhà 5D Hàm Long, trụ sở của chi bộ. Sau đó, ông tiếp tục tham gia sáng lập Đông Dương Cộng sản Đảng - tổ chức tiền thân của Đảng cộng sản Việt Nam (tháng 6/1929), trở thành Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời. Với năng lực tổ chức và phong cách làm việc sâu sát, khoa học, Kỳ bộ Đông Dương Cộng sản Đảng Trung Kỳ đã được thành lập do đồng chí Nguyễn Phong Sắc làm Bí thư và chỉ đạo trực tiếp.

Đầu năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập, đồng chí được cử vào Ban Chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng, trực tiếp chỉ đạo hệ thống tổ chức Đảng và phong trào cách mạng ở Trung Kỳ. Đồng chí đã chủ trì thành lập Phân cục Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam ở Trung Kỳ, trực tiếp làm Bí thư Ban Chấp hành lâm thời. Từ đó, đồng chí tích cực tham gia xây dựng và phát triển tổ chức đảng.

Có thể nói đồng chí Nguyễn Phong Sắc là nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam. Trong những năm 1930 - 1931, đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh, cuộc chiến đấu rung chuyển trời đất, làm lung lay, tê liệt và tan rã bộ máy chính quyền của thực dân Pháp ở nhiều vùng nông thôn, lần đầu tiên trong lịch sử, chính quyền Xô viết công nông tại Việt Nam được thành lập, khởi đầu cho bước ngoặt mới của lịch sử cách mạng Việt Nam trên con đường đấu tranh giành độc lập dân tộc, giành chính quyền cho Nhân dân và làm chủ vận mệnh đất nước. Nguyễn Phong Sắc đã thể hiện rõ tài năng, bản lĩnh, uy tín của mình qua quá trĩnh lãnh đạo cao trào. Trong ngày tháng rực lửa mà hào hùng ấy, phải kể đến công lao của những người đồng chí, đồng đội đã anh dũng hy sinh vì lý tưởng cách mạng cao đẹp, nổi bật nhất là đồng chí Nguyễn Phong Sắc, người có công khởi nguồn cao trào cách mạng 1930 - 1931 ở Nghệ Tĩnh.

Đồng chí đã khẳng định rất rõ việc lựa chọn con đường đấu tranh giành độc lập dân tộc, thể hiện tấm gương đạo đức cách mạng mẫu mực, luôn hết lòng phấn đấu, hy sinh vì mục tiêu, lý tưởng cao cả vì độc lập dân tộc và tự do, hạnh phúc của Nhân dân; luôn gắn bó mật thiết với Nhân dân, yêu thương đồng chí, đồng bào và được đồng chí, đồng bào tin yêu, cảm phục, hết lòng che chở, bảo vệ.

Tháng 3/1931, sau khi dự Hội nghị Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương lần II ở Sài Gòn, đồng chí ra Trung kỳ, tiếp đó ra Hà Nội, xuống Hải Phòng để phổ biến nghị quyết của Trung ương thì bị mật thám bắt tại khách sạn Nam Lai, gần Ga Hàng Cỏ, đưa vào Vinh.

Bị tra tấn dã man nhưng Nguyễn Phong Sắc vẫn giữ vững tinh thần cách mạng kiên cường, bất khuất trước kẻ thù, không để lộ thông tin về tổ chức đảng và cơ sở cách mạng. Lo sợ trước cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh, địch đã xử bắn đồng chí vào ngày 26/5/1931 tại đồn Song Lộc, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Lúc ấy, Nguyễn Phong Sắc mới 29 tuổi. Ra đi lúc tuổi còn xanh, ngọn lửa cách mạng trong tim luôn hừng hực cháy, khoảng thời gian đồng chí cống hiến cho Đảng, cho cách mạng tuy ngắn nhưng công lao ấy được người đời ghi tạc.

Kỷ niệm 120 năm ngày sinh đồng chí Nguyễn Phong Sắc (1/2/1902 - 1/2/2022), chúng ta tưởng nhớ và tri ân người chiến sĩ cộng sản tiên phong của Đảng và dân tộc, đã cống hiến hy sinh trọn đời cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc vì tự do, hạnh phúc của Nhân dân./.