Ruộng cà gai leo nguyên liệu của HTX trồng và sản xuất dược liệu Bảo Châu được trồng tại xã Văn Lang

Nhận thấy xã Văn Lang và một số xã trên địa bàn huyện Na Rì có đất đai, khí hậu phù hợp trồng nhiều loại cây dược liệu, năm 2016, anh Hoàng Văn Luân (xã Văn Lang) đã anh tập hợp các hộ dân chung niềm đam mê thành lập Hợp tác xã (HTX) trồng và sản xuất dược liệu Bảo Châu. Ban đầu, HTX có 7 thành viên cùng nhau góp vốn đầu tư mở rộng vùng nguyên liệu; liên kết với các hộ dân tại xã Văn Lang và các xã lân cận trồng dược liệu xuống đất ruộng thay thế ngô, lúa, đồng thời nghiên cứu và sản xuất các sản phẩm chiết xuất từ cây dược liệu, tạo thành quy trình khép kín.

Việc xây dựng thành công chuỗi sản xuất khép kín từ cây dược liệu đã tạo động lực mạnh mẽ để HTX phát triển. Từ đầu năm 2021 đến nay, HTX tập trung phát triển diện tích trồng hà thủ ô và cây lạc tiên với hơn 30 ha liên kết với 50 hộ dân các xã Văn Minh, Sơn Thành, Văn Lang. HTX đã có 2 sản phẩm là Trà Cà gai leo và Trà Giảo cổ lam được chứng nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Năm 2021, sản phẩm Trà Giảo cổ lam của HTX là 1 trong 8 sản phẩm nông nghiệp của tỉnh đạt Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam do Tổng hội Nông nghiệp - Phát triển nông thôn Việt Nam tổ chức đánh giá, công nhận. Sản phẩm được công nhận đạt chuẩn OCOP và được thị trường đón nhận nên các thành viên HTX càng vững tin, tâm huyết, đẩy mạnh hoạt động sản xuất, năng động tìm kiếm thị trường, đơn vị bao tiêu sản phẩm. Hiện nay, sản phẩm của HTX đã được một số đơn vị liên kết bao tiêu sản phẩm, tạo động lực cho HTX phát triển, góp phần giúp nhiều hộ dân nâng cao thu nhập, thoát nghèo bền vững, vươn lên làm giàu chính đáng từ cây dược liệu.

Cũng khai thác có hiệu quả lợi thế về dược liệu tại địa phương, HTX Văn Lang HT (xã Văn Lang) đã đầu tư vùng nguyên liệu với diện tích 12 ha để trồng các cây dược liệu như cà gai leo, xạ đen, cát sâm… Để phát triển bền vững, HTX đã ký kết hợp đồng liên kết trồng với người dân địa phương; HTX cung cấp giống và hướng quy trình kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu mua 100% dược liệu tươi để sơ chế, chế biến tại xưởng. Đến nay, sản phẩm cà gai leo của HTX Văn Lang HT đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao.

Toàn huyện Na Rì có trên 81.786 ha đất nông nghiệp, trong đó có gần 8.000 ha đất sản xuất nông nghiệp, địa hình phức tạp, sản xuất nông lâm nghiệp là ngành kinh tế chủ đạo của địa phương. Nhằm nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân nông thôn, huyện Na Rì đã tập trung chỉ đạo phát triển sản xuất hàng hóa trên cơ sở phát huy lợi thế của địa phương, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất cây trồng, vật nuôi có lợi thế của địa phương…

Hiện nay, toàn huyện có trên 136 ha các loại cây thạch đen, cà gai leo, hà thủ ô đỏ, xạ đen… Trong đó, cây thạch đen có trên 90 ha, đem lại thu nhập cho nông dân bình quân 114 - 136 triệu đồng/ha/năm; các cây dược liệu khác đạt 104 - 123 triệu đồng/ha/năm.

Trong nhóm lâm sản ngoài gỗ, Na Rì có gần 2.000 ha cây hồi triển khai trồng tại hầu hết các xã từ năm 1998 theo các chương trình PAM, 661; sau nhiều năm trồng và chăm sóc, hiện nay, các diện tích hồi đã cho thu hoạch. Với điều kiện thuận lợi, huyện phát triển được khoảng 700 ha quế tập trung tại các xã Liêm Thủy, Kim Lư, Vũ Loan, Văn Minh… giá trị kinh tế đạt 580 triệu đồng/ha.

Nhiều diện tích cây hồi được người dân trồng xung quanh hồ Khuổi Khe, xã Kim Lư

Để khai thác có hiệu quả, phát huy lợi thế lâm sản ngoài gỗ và cây dược liệu, Huyện ủy, UBND huyện Ra Rì đã chỉ đạo đẩy mạnh công tác truyền thông đến các ngành, Nhân dân; triển khai các chính sách hỗ trợ... nhằm góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lại sản xuất nông nghiệp theo hướng gia tăng giá trị gắn với thực hiện nhóm tiêu chí kinh tế và tổ chức sản xuất trong xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, hiện nay, huyện chưa tạo được nhiều đột phá trong việc tạo sinh kế bền vững cho hộ nghèo với đặc điểm sản xuất của từng địa phương; việc sản xuất và đưa sản phẩm vào thị trường còn hạn chế, chưa tương xứng với tiềm năng lợi thế của vùng.

Để nâng cao giá trị các sản phẩm truyền thống, phát huy thế mạnh của địa phương trong phát triển sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông lâm sản ngoài gỗ, cây dược liệu trong thời gian tới, huyện Na Rì tiếp tục tăng cường tuyên truyền, chuyển giao, hướng dẫn người dân áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất; quy hoạch xây dựng các vùng trồng dược liệu quy mô lớn, sản xuất theo hướng hàng hóa nhằm khai thác tối đa lợi thế, tiềm năng của từng vùng; lồng ghép các nguồn vốn tạo điều kiện cho các địa phương, doanh nghiệp, người dân tham gia bảo tồn dược liệu; tập trung phát triển kinh tế tập thể, HTX để liên kết bao tiêu sản phẩm cho người dân…/.