Lực lượng vũ trang U-crai-na được triển khai ở miền đông nước này. Ảnh ROI-TƠ

Sau một thời gian tạm hạ nhiệt, tình hình tại miền đông U-crai-na đang nóng trở lại. Gần đây, những vụ nổ súng diễn ra trong nhiều ngày ở Đô-nhét-xcơ đã vi phạm thỏa thuận ngừng bắn vốn rất “mong manh” tại miền đông U-crai-na. Các vụ đụng độ thổi bùng lên tranh cãi giữa chính quyền Ki-ép với lực lượng vũ trang của Cộng hòa nhân dân tự xưng Đô-nhét-xcơ. Cả hai bên đều cáo buộc lẫn nhau vi phạm lệnh ngừng bắn. Trong bảy năm miền đông U-crai-na rơi vào vòng xoáy giao tranh, khoảng 30 lệnh ngừng bắn đã được thông qua và bị phá vỡ. Lệnh ngừng bắn mới đây nhất được thiết lập vào tháng 7-2020, song gần đây, số lần vi phạm lệnh ngừng bắn này gia tăng một cách nhanh chóng. 

Căng thẳng bùng lên ở miền đông U-crai-na đã khơi lại bất đồng giữa U-crai-na và Nga, vốn tạm thời lắng dịu thời gian qua. Ki-ép và Mát-xcơ-va liên tục có những hành động cứng rắn. Nga cáo buộc một nhân viên lãnh sự U-crai-na tại thành phố Xanh Pê-téc-bua của Nga tìm cách lấy thông tin mật và yêu cầu nhân vật này rời khỏi Nga. Đáp lại, Bộ Ngoại giao U-crai-na cũng thông báo trục xuất một nhân viên lãnh sự Nga tại thành phố Ô-đét-xa của U-crai-na. Cùng với đó, các lực lượng vũ trang U-crai-na thông báo sẽ thực hiện cuộc tập trận chung với binh sĩ Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) trong vài tháng tới. Cuộc tập trận nêu trên có sự tham gia của hơn 1.000 quân nhân từ ít nhất năm quốc gia thành viên NATO. Điều này đã làm dấy lên những lo ngại về một vòng xoáy căng thẳng mới trong quan hệ giữa Nga và U-crai-na.

Trước tình hình này, Pháp và Đức đều ra tuyên bố thể hiện sự quan ngại về các trường hợp vi phạm lệnh ngừng bắn ngày càng gia tăng ở miền đông U-crai-na. Tiến trình đàm phán của Bộ tứ Noóc-man-đi, gồm Nga, Đức, Pháp và U-crai-na, đang bị đình trệ. Thỏa thuận Min-xcơ, từng được coi là “chìa khóa” mở cánh cửa hòa bình cho đất nước bên bờ Biển Đen, liên tục bị phá vỡ. Sự thiếu vắng lòng tin giữa các bên, cùng việc không thực thi nghiêm túc thỏa thuận đã đạt được khiến triển vọng hòa bình của U-crai-na vẫn mịt mờ. 

Thực tế cho thấy, “định dạng Noóc-man-đi” đến nay vẫn là khuôn khổ đàm phán hiệu quả nhằm giải quyết cuộc xung đột ở miền đông U-crai-na. Trong Hội nghị cấp cao gần đây nhất của Bộ tứ Noóc-man-đi, lãnh đạo các nước đã thảo luận về nhiều vấn đề quan trọng như: trao đổi tù nhân, thực thi lệnh ngừng bắn và việc rút quân khỏi các khu vực tại Đôn-bát. Tổng thống U-crai-na V.Dê-len-xki từng nhấn mạnh, không có giải pháp hiệu quả nào cho tình hình miền đông U-crai-na ngoại trừ tiến trình đàm phán theo “định dạng Noóc-man-đi”. Tuy khó có thể giải quyết được toàn bộ những vấn đề phức tạp liên quan tình hình miền đông U-crai-na chỉ trong một vài cuộc gặp, song cuộc họp cấp cao bốn bên này chính là cơ hội để các bên có thể lắng nghe quan điểm của nhau và đối thoại. 

Gần đây, Tổng thống U-crai-na V.Dê-len-xki từng bày tỏ tin tưởng sẽ sớm có một cuộc gặp với người đồng cấp Nga V.Pu-tin để thảo luận về tình hình xung đột ở miền đông U-crai-na và thúc đẩy đạt được một thỏa thuận ngừng bắn mới. Tuy vậy, để đi từ lời nói đến những hành động cụ thể còn cần rất nhiều nỗ lực, thiện chí và sự nhượng bộ cần thiết, kịp thời của các bên, vì mục tiêu mang lại sự ổn định lâu dài và bền vững cho miền đông của đất nước bên bờ Biển Đen.