Ngày 5/6/1911, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước. Năm 1917, Người sáng lập “Nhóm những người Việt Nam yêu nước” tại Paris (Pháp), thành phần chủ yếu là thanh niên để chuẩn bị cho cuộc đấu tranh chính trị chống thực dân Pháp ngay tại Pháp. Năm 1921, tại Paris (Pháp), Nguyễn Ái Quốc thành lập “Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa”, thành viên chủ yếu là thanh niên, mục đích đoàn kết các lực lượng cách mạng chống chủ nghĩa thực dân và thông qua tổ chức này truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin đến các dân tộc thuộc địa.

Tháng 6/1924, Nguyễn Ái Quốc đề nghị với Ban Phương Đông Quốc tế Cộng sản về việc thành lập “Nhóm châu Á” tại Trường Đại học Phương Đông nhằm tạo điều kiện cho thanh niên nghiên cứu tình hình, đặc điểm các nước thuộc địa phụ thuộc. Tháng 12/1924, tại Quảng Châu, Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc đã tìm hiểu tình hình, tìm cách tiếp cận và làm việc với nhóm thanh niên trong tổ chức Tâm Tâm xã. Tháng 2/1925, Nguyễn Ái Quốc tổ chức một nhóm thanh niên bí mật gồm 9 người. Đây là sự kiện đặc biệt quan trọng mở đầu cho quá trình hình thành và phát triển các tổ chức thanh niên cách mạng theo xu hướng cộng sản cũng như sự ra đời của Đoàn TNCS ở nước ta.

Tháng 6/1925, “Hội Việt Nam cách mạng thanh niên” được thành lập và bắt đầu mở rộng hoạt động, tạo ra bước ngoặt quan trọng trong phong trào yêu nước của Nhân dân ta, nhất là của thanh niên. Đây là nền tảng đầu tiên để chuẩn bị cho sự ra đời tổ chức thanh niên sau này.

Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ nhất vào tháng 10/1930 đã đặt nền móng cho sự ra đời của Đoàn TNCS. Hội nghị đã thông qua “Án nghị quyết về Cộng sản thanh niên vận động”. Từ đó, các cơ sở Đoàn được xây dựng trên hầu hết các địa phương cả nước, nhưng hệ thống tổ chức của Đoàn vẫn chưa được thống nhất và Đoàn chưa có sinh hoạt riêng.

Tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ hai diễn ra tại Sài Gòn từ ngày 20 - 26/3/1931 do Tổng Bí thư Trần Phú chủ trì đã dành nhiều thời gian bàn về công tác xây dựng Đảng và xây dựng Đoàn, đề ra nhiệm vụ cần kíp mà Đảng phải làm, trong đó có việc phải nhanh chóng thành lập tổ chức Đoàn.

Sau khi có Nghị quyết của Đảng và Chỉ thị của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, các chi bộ đảng ở địa phương đã cử ngay các cấp ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong trào thanh niên ngày càng lớn mạnh, đã xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở trên cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, tại một số địa phương đã hình thành hệ thống tổ chức đoàn xã, huyện, tỉnh.

Theo đề nghị của Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam, được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ ba vào tháng 3/1961 đã quyết định lấy ngày 26/3/1931 (một trong những ngày cuối của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ hai) làm ngày kỷ niệm thành lập Đoàn hằng năm.

Trong những cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, các thế hệ thanh niên Việt Nam đã hăng hái lên đường, anh dũng chiến đấu và hy sinh thân mình cho độc lập tự do của Tổ quốc. Tiêu biểu như Trần Văn Ơn, Võ Thị Sáu, La Văn Cầu, Cù Chính Lan, Nguyễn Thị Chiên, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót, Tô Vĩnh Diện, Nguyễn Văn Trỗi, Đặng Thùy Trâm... Họ thật xứng đáng đại diện cho thế hệ trẻ “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.

Trong thời kỳ đổi mới và hội nhập, lớp lớp thanh niên trên cả nước đã tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn an ninh trật tự, giải quyết các vấn đề xã hội, phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam thông qua các phong trào hành động cách mạng, các chương trình, cuộc vận động, công trình thanh niên. Nhiều tấm gương thanh niên tiêu biểu trong học tập, lao động sản xuất, phát triển kinh tế, trong hoạt động văn hoá - xã hội, khoa học kỹ thuật, trong bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội... đã góp phần tô thắm thêm truyền thống vẻ vang của thế hệ trẻ Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới.

Kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang 92 năm qua của tổ chức Đoàn Thanh niên, tuổi trẻ Bắc Kạn hôm nay đang ra sức rèn luyện, phấn đấu, tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng an ninh tại địa phương.

Đoàn viên thanh niên tích cực tham gia các hoạt động tình nguyện ( Ảnh: Đoàn viên thanh niên hiến máu tại Chương trình “Chủ nhật đỏ” lần thứ XV năm 2023)

Trong 5 năm (2017 - 2022), các cấp bộ Đoàn trong tỉnh huy động nguồn lực hỗ trợ, giúp đỡ thiếu nhi có hoàn cảnh khó khăn được hơn 50.000 bộ quần áo, chăn ấm; 30.870 đồ dùng học tập; tặng hơn 1.000 xe đạp. Huy động nguồn lực xây dựng 120 điểm vui chơi, sân chơi thiếu nhi tại trường học và trên địa bàn dân cư; xây dựng 20 phòng học lắp ghép, điểm trường, xây dựng 5 nhà khăn quàng đỏ, 3 nhà 19/8; trao tặng 1.000 suất học bổng, tổ chức thực hiện nhiều công trình, phần việc măng non “Vì đàn em thân yêu” với tổng trị giá hơn 3 tỷ đồng. Toàn tỉnh huy động nguồn lực xây dựng 104 cầu thanh niên, 50 tuyến đường “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp - Văn minh - An toàn”; tổ chức trên 100 lớp tuyên truyền tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, bảo vệ môi trường, huy động được trên 32.000 ngày công tham gia xây dựng nông thôn mới... Những hoạt động ý nghĩa này đã góp phần quan trọng làm thay đổi diện mạo nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Những hoạt động trên không chỉ thu hút đông đảo cán bộ, đoàn viên, thanh niên tham gia mà còn nhận được sự quan tâm, đánh giá cao của cấp ủy, chính quyền và người dân. Đó là động lực để tuổi trẻ Bắc Kạn tiếp tục tích cực, năng động, sáng tạo hơn nữa trong các hoạt động, góp phần xây dựng quê hương Bắc Kạn ngày càng phát triển./.