Trong 25 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm, có 5 dự án do Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện làm chủ đầu tư, các dự án còn lại do UBND xã làm chủ đầu tư, chủ yếu hỗ trợ các thôn trong kế hoạch đạt chuẩn nông thôn mới năm 2020 và hỗ trợ các xã có lộ trình về đích nông thôn mới theo kế hoạch.

Theo Phó Chủ tịch UBND huyện Bạch Thông Hoàng Văn Kiệm, các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất thuộc Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện khi triển khai thực hiện đều trên cơ sở rà soát, tổng hợp ý kiến từ nhu cầu của người dân nên có sự thống nhất cao và người dân tích cực tham gia thực hiện. Hiệu quả của các dự án đã góp phần chuyển đổi mạnh về nhận thức của người dân, đặc biệt là việc tiếp thu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, hiểu được vai trò của mình trong liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX)) để bao tiêu sản phẩm đầu ra. Chuyển đổi cây trồng theo hướng hàng hóa đã góp phần tích cực trong giải quyết việc làm cho người dân nông thôn, mang lại hiệu quả về kinh tế, nhiều hộ gia đình đã tự nguyện gia nhập vào HTX, tổ hợp tác, góp phần phát triển kinh tế tập thể ở địa phương.

Dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm chè là một trong 5 dự án do Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện làm chủ đầu tư được đánh giá bước đầu mang lại thu nhập cho các hộ dân và có tính hiệu quả bền vững. Dự án được thực hiện từ tháng 11/2019 - 11/2022 tại xã Quân Hà và xã Quang Thuận với quy mô 8 ha/43 hộ tham gia. Qua các đợt kiểm tra và nghiệm thu thực tế cho thấy, tỷ lệ cây sống đạt từ 90% trở lên. Cây chè sinh trưởng phát triển tốt, ít sâu bệnh, đến nay, đa số các diện tích được bà con chăm sóc tốt đã được thu hái. Năm 2020, Dự án hỗ trợ 3 máy sao chè, 3 máy vò chè, 3 máy dập túi, giao trách nhiệm quản lý và trông coi máy móc chuyên dùng cho đại diện các hộ tham gia thực hiện Dự án. Dự án đã thiết kế được logo, bao bì, tem nhãn mác, tem truy xuất nguồn gốc sản phẩm và bàn giao cho đại diện các hộ tham gia dự án quản lý và phân phối chung cho các hộ. Sản phẩm chè sau khi sản xuất ra được đơn vị chủ trì liên kết bao tiêu sản phẩm, bước đầu đã hình thành được chuỗi liên kết. Năm 2021, sản phẩm “Chè Phiêng An” của tổ hợp tác Phiêng An, xã Quang Thuận đã đăng ký tham gia Chương trình OCOP.

Người dân thôn Phiêng An, xã Quang Thuận thu hái chè

Dự án phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm rau sạch (gồm rau cải Nhật và củ kiệu) được thực hiện năm 2020 tại các xã Cẩm Giàng, Quân Hà, Sĩ Bình, Vũ Muộn cũng được đánh giá có hiệu quả, có tính bền vững và liên kết chặt chẽ. Hiệu quả rõ rệt nhất là mô hình liên kết trồng rau cải Nhật tại xã Vũ Muộn (là xã vùng cao, về mùa đông, nhiệt độ hạ xuống rất thấp và đôi khi có cả sương muối nên phần lớn đồng ruộng đều không thể canh tác). Tham gia Dự án, vụ đông 2020, xã Vũ Muộn đã thực hiện được 13 ha rau cải Nhật. Kết quả thực tế cho thấy, rau cải Nhật phù hợp với điều kiện địa phương, khả năng sinh trưởng, phát triển khá, bình quân mỗi cây nặng 1,8 kg; giá trị kinh tế đạt gần 100 triệu đồng/ha. Đây là mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị “3 nhà” (Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân), trong đó, Nhà nước hỗ trợ 70% giống, vật tư; doanh nghiệp (Công ty TNHH Việt Nam Misaki) hỗ trợ khoa học kỹ thuật, ký hợp đồng thu mua; người dân bỏ công trồng và chăm sóc.

Người dân xã Vũ Muộn, huyện Bạch Thông thu hoạch cải Nhật

Ông Hoàng Văn Kiệm - Phó Chủ tịch UBND huyện Bạch Thông cho biết, bên cạnh những dự án có hiệu quả bền vững thì cũng có một số dự án có hiệu quả nhưng tính bền vững thấp. Cụ thể như trong tổng số 25 dự án, có 9 dự án chăn nuôi gà thương phẩm. Qua đánh giá, cả 9 dự án đều có  tỷ lệ gà sống cao, trọng lượng đạt tiêu chuẩn, người dân bán được sản phẩm, nâng cao được thu nhập. Tuy nhiên, hiệu quả của dự án không cao, tính bền vững thấp, các hộ dân không chủ động tái đàn; quá trình liên kết bao tiêu sản phẩm không đạt được mục tiêu đề ra. Quá trình thực hiện và duy trì nhân rộng sau khi kết thúc dự án gặp một số khó khăn như giá thị trường biến động khiến giá vật tư, thức ăn, cây, con giống tăng trong khi đời sống Nhân dân còn nhiều thiếu thốn, dẫn đến việc không đủ vốn để tái đầu tư.

Để phát triển sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm, trong thời gian tới, huyện Bạch Thông tiếp tục vận động, tuyên truyền sâu rộng trong Nhân dân thực hiện sản xuất theo hướng tập trung, liên kết chuỗi giá trị gắn với các sản phẩm chủ lực của địa phương. Chỉ đạo duy trì thực hiện các dự án đủ 3 năm theo thuyết minh đã được phê duyệt; kịp thời sơ kết, tổng kết các dự án để chỉ đạo nhân rộng. Khuyến khích thành lập các tổ hợp tác, HTX để thực hiện liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Tạo thuận lợi để thu hút, mời gọi các nhà đầu tư, doanh nghiệp đến liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho nông dân. Phối hợp với Sở Công thương và các sở, ngành chuyên môn tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến thương mại các sản phẩm chủ lực địa phương tới thị trường trong và ngoài nước để nâng cao giá trị sản phẩm của địa phương. Hướng dẫn các tổ chức kinh tế, cá nhân, hộ gia đình tham gia đăng ký sản phẩm OCOP. Huy động, lồng ghép các nguồn vốn khác nhau để thực hiện các dự án liên kết chuỗi giá trị…

Huyện Bạch Thông cũng đã kiến nghị UBND tỉnh tiếp tục quan tâm cấp kinh phí để đầu tư hỗ trợ cho người dân mở rộng và thực hiện các dự án có hiệu quả. Đề nghị Ủy ban MTTQ và các đoàn thể huyện tăng cường công tác phối hợp, tuyên truyền, vận động Nhân dân, hội viên, đoàn viên tham gia dự án thực hiện tốt quy trình kỹ thuật, nhằm nâng cao hiệu quả trong thực hiện dự án./.