Thôn Hoàng Phài (xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn) là nơi Bác Hồ dừng chân trên đường từ Pác Bó (Cao Bằng) về Tân Trào (Tuyên Quang) tháng 5/1945. Nơi bác dừng chân thăm và nói chuyện cùng nhân dân địa phương đã được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Hoàng Phài (Cốc Đán) - Những ngày hè lịch sử

Đầu năm  1945, tình hình thế giới tạo cơ hội ngàn năm để lực lượng cách mạng trong nước chớp thời cơ giành chính quyền trước khi quân đồng minh vào rải giáp vũ khí quân Nhật. Bác Hồ đã tổ chức Hội nghị tại lán Khuổi Nặm để xác định nhiệm vụ cấp bách của Đảng ta là lãnh đạo toàn quốc khởi nghĩa giành chính quyền. Để bảo đảm lãnh đạo, chỉ đạo thuận tiện, Bác đề nghị chuyển cơ quan về gần Hà Nội, không ở Pác Bó nữa. Sau đó Người cùng đoàn công tác dời Pác Bó đến Tân Trào để thuận lợi cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong phạm vi cả nước. Đoàn đi cùng Bác có 25 người, trong đó có 1 tiểu đội bảo vệ và 10 học sinh được lựa chọn để Bác giới thiệu ra nước ngoài học. Để có người địa phương thông thuộc địa bàn dẫn đường, bảo đảm an toàn và sức khỏe cho anh em trong đoàn, Bác quy định đoàn đi qua địa phương nào thì nơi đó huy động khoảng 10 người giúp mang hành lý, máy móc.

 Di tích lịch sử Quốc gia Hoàng Phài - Nơi Bác Hồ dừng chân trên đường từ Pác Bó về Tân Trào
(Ảnh: Báo Bắc Kạn)

Khoảng 9h ngày 4/5/1945, đoàn xuất phát từ lán Khuổi Nặm, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng. Lộ trình từ Pác Bó về Tân Trào chia làm 2 chặng: Chặng 1 từ Pác Bó đến Lam Sơn (Hòa An, Cao Bằng); chặng 2 từ Lam Sơn đến Tân Trào (Tuyên Quang). Đoàn công tác đã đi qua và dừng chân nghỉ tại nhiều địa điểm. Trong đó, vào khoảng 16 - 17 giờ ngày 11/5, Bác Hồ cùng đoàn công tác đã đến và nghỉ tại bản Hoàng Phài, xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn.

Cũng như những địa phương khác, ở Hoàng Phài, phong trào cách mạng của các tổ chức quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ Việt Minh phát triển rầm rộ, là một trong những cơ sở cách mạng vững chắc. Nhân dân bản Hoàng Phài nô nức, phấn khởi và vô cùng vinh dự khi được đón Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và đoàn công tác. Ban Việt Minh xã đã chuẩn bị một con lợn để mổ phục vụ đoàn. Bác Hồ được tổ chức bố trí nghỉ tại nhà của ông Đồng Phúc Trưởng - Trưởng bản. Ngôi nhà đất 3 gian đối diện với lớp bình dân học vụ, cửa nhà quay ra hướng cánh đồng, đằng sau nhà là chợ Cốc Đán, cạnh chợ có cây đa cổ thụ tỏa bóng mát rộng lớn.

Sau bữa tối cùng đoàn công tác và mọi người, tại Hoàng Phài đã diễn ra cuộc gặp gỡ nói chuyện thân mật giữa Bác Hồ với đại diện các đoàn thể và bà con nhân dân xã Cốc Đán. Tại đây, Bác ân cần hỏi thăm sức khỏe mọi người, động viên bà con nhân dân đoàn kết, phấn đấu lao động sản xuất để đạt kết quả cao. Đặc biệt, Bác nhắc nhở các đồng chí cán bộ xã phải luôn gương mẫu, cố gắng học hỏi tạo lòng tin trong nhân dân. Mặc dù thời gian ít ỏi, nhưng Bác vẫn dành thời gian đáng kể để thông tin về tình hình thế giới và trong nước cho nhân dân nghe, trong đó vạch ra con đường giải phóng đất nước, giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của thực dân Pháp… Cuối buổi nói chuyện, Bác chủ trì buổi liên hoan văn nghệ “cây nhà lá vườn” đầm ấm và vui vẻ. Cuộc vui văn nghệ kết thúc, Bác không quên căn dặn các cháu nam nữ thanh niên cố gắng phấn đấu rèn luyện, chăm chỉ học tập để sau này trở thành những chủ nhân của nước Việt Nam độc lập.

Nhà lưu niệm Khu di tích thôn Hoàng Phài, xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn (Ảnh: Báo Bắc Kạn)

Sau này, tại gốc cây đa chợ Cốc Đán, chính quyền địa phương đã đặt một tấm bia với nội dung “Địa điểm Bác Hồ nghỉ chân trên đường đi công tác từ Pác Bó đến Tân Trào”. Đây vừa là nơi ghi dấu chặng đường lãnh đạo nhân dân đấu tranh cách mạng, vừa là nơi ghi dấu những tình cảm tốt đẹp của Bác dành cho nhân dân bản Hoàng Phài cũng như nhân dân các dân tộc ở địa phương.

Với những cống hiến lớn lao trong kháng chiến, năm 2000 xã Cốc Đán vinh dự được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Ngày 31/10/2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã công nhận và xếp hạng di tích Địa điểm lưu niệm nơi Bác Hồ dừng chân trên đường từ Pác Bó về Tân Trào tháng 5/1945 xã Cốc Đán, huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Cốc Đán nhớ lời Bác dạy 

Vinh dự được Bác Hồ ghé thăm trên đường từ Pác Bó về Tân Trào, phát huy truyền thống cách mạng, những năm qua, Đảng bộ, chính quyền xã Cốc Đán đã tuyên truyền, vận động nhân dân phát huy tinh thần đoàn kết, thi đua lao động sản xuất, phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.

Toàn xã Cốc Đán hiện có trên 590 hộ dân, sinh sống ở 22 thôn bản. Nhờ đẩy mạnh thâm canh, tăng vụ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp, năm 2016, tổng sản lượng lương thực có hạt toàn xã đạt hơn 1.670 tấn; lương thực bình quân đạt trên 650kg. Đối với cây thuốc lá - là cây trồng chủ lực của địa phương, riêng năm 2017, toàn xã trồng được trên 90ha, giá trị kinh tế đạt trên 6,4 tỷ đồng.

Từ nhiều nguồn vốn đầu tư khác nhau, xã đã đầu tư được 3 công trình đường điện, 4 công trình đường giao thông, 1 cầu, 6 lớp học, 4 công trình cấp nước tập trung. Cùng với đó, 6 công trình đập, kênh mương thủy lợi được đầu tư giúp chủ động nước tưới cho 252ha đất sản xuất nông nghiệp…

Thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới, những năm qua, Đảng bộ xã Cốc Đán đã lãnh đạo nhân dân tập trung đẩy nhanh việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, nâng cao giá trị sản xuất trên một đơn vị diện tích, từng bước chuyển đổi phương thức sản xuất, hình thành các tổ hợp tác, hợp tác xã nông nghiệp nhằm nâng cao thu nhập, giảm nghèo cho nhân dân.

Đại hội Đảng bộ xã Cốc Đán nhiệm kỳ 2015 - 2020 đề ra mục tiêu đẩy mạnh phát triển kinh tế nông - lâm nghiệp, nhân rộng mô hình luân canh tăng vụ, hằng năm có trên 100ha đạt từ  80 - 100 triệu đồng trở lên. Từ nay đến năm 2020, Cốc Đán phấn đấu đạt thêm 5 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, trong đó: Năm 2017 phấn đấu hoàn thành tiêu chí văn hóa; năm 2018 đến năm 2020 hoàn thành tiêu chí điện, hệ thống chính trị, chợ nông thôn. Tỷ lệ giảm hộ nghèo trung bình 3,5%/năm…; từng bước nâng cao đời sống và thu nhập cho nhân dân./.