Ngày 15/5/1941 tại thôn Nà Mạ, xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng, Hội Nhi đồng Cứu quốc (nay là Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh) được thành lập và được gia nhập Mặt trận Việt Minh, hoạt động theo điều lệ của Mặt trận Việt Minh với nội dung “Dự bị đánh Tây, đánh Nhật làm cho Việt Nam hoàn toàn độc lập".

Sau ngày thành lập, Đội thiếu nhi Cứu quốc được thành lập ở khắp các địa phương trong cả nước. Bên cạnh việc tập hợp, giáo dục thiếu niên nhi đồng, các Đội Thiếu nhi Cứu quốc đã tham gia cách mạng, góp phần vào thắng lợi của cách mạng Tháng Tám 1945. Các đội viên, thiếu nhi tích cực tham gia hoạt động cách mạng như làm liên lạc, trinh sát, bảo vệ trật tự trị an, xóm làng, tham gia lao động tiết kiệm, xoá mù chữ... Nhiều đội viên thiếu nhi anh hùng xuất hiện như Kim Đồng, Dương Văn Nội, Phạm Ngọc Đa, Vừ A Dính... đã trở thành những gương sáng cho các thế hệ thiếu nhi Việt Nam noi theo.

Suốt 2 cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc, lớp lớp thiếu nhi Việt Nam đã góp phần nhỏ bé của mình vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc như Phong trào Trần Quốc Toản do Bác Hồ phát động năm 1948, Phong trào “Vì miền Nam ruột thịt”, “Việc nhỏ, chí lớn, chống Mỹ cứu nước”, “Làm nghìn việc tốt thực hiện 5 Điều Bác Hồ dạy”. Qua đó, đã có nhiều tập thể Đội và cá nhân đội viên đạt danh hiệu “Cháu ngoan Bác Hồ”, nhiều đội viên thiếu niên tiền phong đã trở thành dũng sĩ diệt Mỹ, diệt nguỵ, các anh hùng thiếu nhi quên thân mình hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, xây dựng xóm làng như Trần Văn Thọ, Nguyễn Bá Ngọc, Kơpa Kơlơng, Trần Văn Uẩn...

Suốt những năm qua, các phong trào và hoạt động của Đội luôn gắn liền với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đội đã tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp với lứa tuổi, tạo cho thiếu niên nhi đồng biết vượt khó để học tập tốt, rèn luyện tốt, phấn đấu trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, Cháu ngoan Bác Hồ, góp phần xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp.

Với những cống hiến trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, Đảng và Nhà nước đã tặng Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh nhiều phần thưởng cao quý như Huân chương Hồ Chí Minh nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Đội (tháng 5/1981), Huân chương Sao vàng nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày thành lập Đội (tháng 5/2001)…

Trước sự phát triển vượt bậc về khoa học công nghệ và sự vươn mình đột phá vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, tính đến tháng 12/2020, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh đã có những bước phát triển mới với hơn 8,2 triệu đội viên, hơn 4,1 triệu thiếu niên và hơn 4,6 triệu nhi đồng; hơn 24.200 tổng phụ trách trong các trường học, cán bộ phụ trách thiếu nhi ở địa bàn dân cư…, tất cả đang ngày đêm miệt mài chăm lo cho sự phát triển của thế hệ măng non đất nước.

Tại tỉnh Bắc Kạn, hướng tới 80 năm kỷ niệm ngày thành lập Đội, Tỉnh đoàn Bắc Kạn đã chỉ đạo triển khai nhiều hoạt động như thực hiện các công trình phần việc Măng non từ cấp Liên đội đến cấp tỉnh. Qua đó, cả tỉnh tổ chức thực hiện được 15 công trình măng non “Vì đàn em thân yêu”; tập trung xây dựng sân chơi, điểm vui chơi cho các em học sinh với tổng trị giá gần 250 triệu đồng. Ngoài ra, tổ chức Đoàn, Đội các cấp đã đẩy mạnh việc chăm lo cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn; tuyên truyền, giáo  dục về ý nghĩa, lịch sử 80 năm thành lập Đội bằng nhiều hình thức phong phú; tri ân những đóng góp của các thế hệ cán bộ phụ trách Đội, triển khai khen thưởng kịp thời các cá nhân, tập thể có nhiều đóng góp trong hoạt động phong trào công tác Đội thời gian qua. 

Phát huy truyền thống vẻ vang trong 80 năm qua, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, thiếu niên, nhi đồng trong cả nước sẽ ra sức học tập và rèn luyện, sáng tạo không ngừng, biến những khó khăn, thách thức thành cơ hội để tiếp bước cha anh rèn đức, luyện tài, xây dựng tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh ngày càng vững mạnh, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa…/.