Người dân thực hiện chuyển khoản khi mua hàng tại chợ Nguyễn Thị Minh Khai, thành phố Bắc Kạn

Thanh toán không dùng tiền mặt là một trong những mô hình chuyển đổi số do Ban Chỉ đạo chuyển đổi số các địa phương triển khai thực hiện nhằm tạo sự chuyển biến về chuyển đổi số trong hoạt động kinh doanh, thuận tiện cho người dân. Việc áp dụng hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại chợ không chỉ thuận tiện cho người mua hàng mà còn hỗ trợ các tiểu thương thuận tiện trong việc thanh toán các khoản chi phí như tiền thuê mặt bằng, thuế, phí vệ sinh, bảo vệ… cho Ban Quản lý chợ. Để mô hình triển khai có hiệu quả, Ban Chỉ đạo chuyển đổi số các địa phương đã tăng cường tuyên truyền, phối hợp với các ngân hàng hỗ trợ tạo mã QR code, cài đặt, hướng dẫn sử dụng các nền tảng thanh toán số như Smartbanking, ví điện tử, VNPT money… Nhờ vậy, hai năm trở lại đây, hình thức thanh toán không dùng tiền mặt, quét mã QR để chuyển khoản đã trở nên phổ biến trong hoạt động giao thương của các tiểu thương tại các chợ truyền thống từ địa bàn thành phố đến các huyện. Trên các quầy hàng quần áo, giày dép, thực phẩm, hoa quả... hầu hết đều có mã QR để khách hàng thanh toán khi mua hàng, sử dụng dịch vụ.

Kinh doanh các sản phẩm gia cầm tại chợ Nguyễn Thị Minh Khai, thành phố Bắc Kạn, chị Nguyễn Thị Huyền chia sẻ: “Trước đây, đa số khách trả tiền mặt hoặc khi khách chuyển khoản, tôi thường đọc số tài khoản nhưng khoảng hơn 1 năm nay, tôi đã sử dụng mã quét QR để thanh toán. Hiện nay, hầu như quầy hàng nào ở chợ cũng có bảng mã QR, thậm chí một quầy còn có 2 - 3 mã của các ngân hàng. Hình thức thanh toán này rất tiện lợi và ngày càng nhiều khách hàng thanh toán theo hình thức này”.

Bà Nguyễn Thị Lanh kinh doanh thịt lợn mấy chục năm nay tại chợ Nguyễn Thị Minh Khai cho biết, mình đã có tuổi, việc tiếp cận công nghệ không giỏi như lớp trẻ, việc mở tài khoản và sử dụng thanh toán không dùng tiền mặt với bà cũng mất nhiều thời gian hơn những người khác. Mò mẫm một lúc không được là bà không sử dụng nữa. Nhưng từ khi dịch Covid-19 xảy ra, việc cầm tiền thanh toán của khách thôi cũng thấy sợ, thế là bà phải học cho bằng được. Sau khi biết dùng, bà bảo biết thuận tiện thế này thì bà đã chịu khó học sử dụng sớm hơn rồi. Từ khi biết dùng, bà không còn phải đi thu tiền mặt mỗi ngày từ các nhà hàng bà giao thịt nữa. Khách đến mua lẻ có mã QR bà dán sẵn bàn quầy, khách chỉ việc thanh toán.

Hơn 20 năm buôn bán theo kiểu truyền thống, bà Triệu Thị Gấm, tiểu thương kinh doanh hoa quả chợ Nguyễn Thị Minh Khai không nghĩ đến gian hàng trái cây của mình lại xuất hiện trên zalo, facebook mỗi ngày. Ban đầu, nhờ có sự trợ giúp của các con, nhưng sau một thời gian, giờ đây bà Gấm rất rành rẽ trong việc chụp hình các loại trái cây, viết content quảng bá trên các nhóm, fanpage “Chợ Bắc Kạn”. Thậm chí, mùa bí xanh thơm năm vừa rồi, hàng tấn bí được khách hàng khắp các tỉnh, thành trong nước đặt mua. Khách hàng nhờ bà Gấm đóng thành từng thùng, mỗi thùng 10 - 20 kg gửi cho người thân làm quà biếu, tặng… Khách đặt đi biếu cũng được bà chăm chút cẩn thận, kỹ lưỡng và không quên “chụp hình” lại để quảng bá. Khách mua lẻ không dùng tiền mặt bà cho quét mã QR, khách ở xa thì thanh toán chuyển khoản. Tiền thanh toán cho chủ vườn bí để nhập hàng bà cũng chuyển khoản cho tiện. “Nếu chỉ ngồi bán ở chợ thì mỗi ngày có khoảng hai chục khách mua lẻ, mỗi người vài cân, mỗi ngày chỉ bán được 1 - 2 tạ. Trái cây thường xuyên bị hư hỏng vì tiêu thụ chậm. Nhưng với việc bán online thì số lượng trái cây nhập về đã gấp 5, gấp 10 lần so với trước, lượng khách hàng cũng tăng cao” - bà Gấm chia sẻ.

Không riêng gì chị Huyền, bà Lanh, bà Gấm, nhiều tiểu thương cho biết, muốn trụ lại với chợ truyền thống thì không có cách nào khác buộc phải thay đổi hình thức kinh doanh, tiếp cận thị trường, đặc biệt là trong xu thế chuyển đổi số đang được triển khai mạnh mẽ trên khắp mọi lĩnh vực hiện nay. Nhiều tiểu thương giờ đây không chỉ biết bán hàng qua trang mạng mà còn livestream, quảng cáo, cung cấp dịch vụ giao hàng tận nhà. Đồng thời, hầu hết các tiểu thương đều biết đến thanh toán không dùng tiền mặt bằng cách chuyển khoản, quét mã QR...

Mô hình thanh toán không dùng tiền mặt không chỉ được các tiểu thương ở địa bàn thành phố Bắc Kạn áp dụng mà còn lan tỏa đến các chợ truyền thống trên địa bàn các huyện Ba Bể, Pác Nặm, Ngân Sơn, Na Rì…

Kế hoạch triển khai Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 của tỉnh Bắc Kạn với mục tiêu là phát huy sự sáng tạo của người dân trong xã hội số; đặt người dân, doanh nghiệp vào vị trí trung tâm, hướng tới xây dựng chính quyền kiến tạo phục vụ, mang lại tiện ích, hiệu quả cao nhất cho người dân và doanh nghiệp. Trong đó đến 2025, kinh tế số chiếm từ 15% - 20% GRDP của tỉnh; tỷ lệ hộ gia đình có cửa hàng số cho người mua và người bán giao dịch trên nền tảng thương mại điện tử đạt trên 50%; tỷ trọng thương mại điện tử trong tổng mức bán lẻ của tỉnh đạt trên 10%...

Như vậy, các tiểu thương kinh doanh tại chợ truyền thống cũng không thể đứng ngoài cuộc. Để đạt mục tiêu này, việc gia tăng các giải pháp thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong công tác quản lý nhà nước về chợ trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin, thương mại điện tử trong quản lý, phục vụ hoạt động của chợ truyền thống là một trong các yêu cầu cấp thiết. Không những thế, trong quá trình chuyển đổi số của các tiểu thương ở các chợ truyền thống còn cần có sự chung tay của ban quản lý chợ, chính quyền địa phương cùng xây dựng chợ thành nơi mua sắm phù hợp với thói quen mới, văn minh, hiện đại, phù hợp với xu thế phát triển./.