Cây chuối tây được phát triển tập trung tại các huyện Chợ Mới, Bạch Thông, Ba Bể và thành phố Bắc Kạn

Cây chuối là cây trồng đã có từ lâu của tỉnh Bắc Kạn. Những năm gần đây, cây chuối được trồng chuyên canh theo hướng hàng hóa. Nếu như năm 2015, toàn tỉnh chỉ có khoảng 400 ha thì đến nay, diện tích cây chuối cho thu hoạch là hơn 1.300 ha, trong đó giống chuối tây chiếm trên 90% diện tích; năng suất bình quân đạt 11,8 tạ/ha, sản lượng đạt 15.500 tấn. 

Cây trồng này phát triển trên nhiều loại đất khác nhau. Thêm vào đó, diện tích đất đồi và đất soi bãi tại các địa phương còn khá lớn, đây là điều kiện thuận lợi để phát triển vùng nguyên liệu cây chuối. Hiện nay, thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đối với quả chuối tươi và các sản phẩm chế biến ngày càng được mở rộng. Vì vậy, trong Đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2020 - 2025, tầm nhìn đến năm 2035 của tỉnh Bắc Kạn, cây chuối tây được xác định là một trong những cây trồng định hướng phát triển vùng chuyên canh hàng hóa ở địa phương. Mục tiêu đến năm 2025, toàn tỉnh có khoảng 2.500 ha trồng cây chuối, sản lượng đạt 30.000 tấn, trong đó 70% sản lượng chuối sẽ được đưa vào phục vụ ngành sản xuất chế biến nông sản đặc sản tại địa phương.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có khá nhiều cơ sở sản xuất, hợp tác xã (HTX), doanh nghiệp đầu tư sản xuất, chế biến các sản phẩm từ chuối như: Kẹo chuối, chuối sấy dẻo, rượu chuối, mứt chuối, chuối sấy khô... Những sản phẩm này dễ bán, được thị trường trong và ngoài tỉnh ưa chuộng. Một số sản phẩm từ chuối đã được gắn sao OCOP cấp tỉnh như: Rượu chuối men lá, chuối sấy dẻo, dấm chuối của HTX Tân Dân (thành phố Bắc Kạn); chuối sấy của HTX Thiên An (Bạch Thông); chuối sấy dẻo và bim bim chuối của HTX Nông nghiệp và Thương mại Hợp Thành (xã Thanh Vận, huyện Chợ Mới). Ngoài ra, cũng có nhiều cơ sở sản xuất, hộ kinh doanh đã, đang lựa chọn phát triển mạnh các sản phẩm từ chuối như: Công ty Cổ phần Nông sản Bắc Kạn, HTX Hoàng Huynh (Ba Bể)... Đây là điều kiện tốt, giải pháp để ổn định đầu ra cho quả chuối cho các hộ nông dân, từng bước phát triển sản xuất liên kết chuỗi giá trị hàng hóa tại địa phương.

Các sản phẩm từ quả chuối của HTX Nông nghiệp và Thương mại Hợp Thành (xã Thanh Vận, huyện Chợ Mới) tham gia tại Hội chợ xúc tiến thương mại

Tuy nhiên, diện tích trồng chuối trên địa bàn tỉnh chủ yếu là nhỏ lẻ, các hộ nông dân chưa thật sự quan tâm đầu tư cho cây chuối, diện tích áp dụng tiêu chuẩn còn ít nên năng suất, chất lượng chưa cao. Quy mô chế biến các sản phẩm từ chuối trên địa bàn tỉnh còn nhỏ. Sản phẩm chuối quả tươi chủ yếu bán cho các thương lái, không gắn với nhãn hiệu nên chuối tây của Bắc Kạn chưa được nhận biết rộng rãi bởi người tiêu dùng.

Để phát triển chuỗi giá trị chuối tây tỉnh Bắc Kạn theo hướng sản xuất hữu cơ và tăng tỷ lệ sản phẩm chế biến nhằm nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, giúp người sản xuất, chế biến, kinh doanh nâng cao năng suất, chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ và tăng thu nhập, UBND tỉnh vừa phê duyệt Kế hoạch đầu tư chiến lược phát triển chuỗi giá trị chuối tây tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2021 - 2023.

Theo đó, tỉnh sẽ tập trung xây dựng liên kết trong chuỗi giá trị chuối tây, trong đó phấn đấu xây dựng, củng cố được tối thiểu 34 tổ hợp tác tại 07 xã với trên 500 hộ tham gia. Xây dựng và nâng cấp mối liên kết giữa các tổ hợp tác với hộ kinh doanh, HTX, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh, đảm bảo ít nhất có 375 hộ trồng chuối tây được tham gia vào liên kết. Cùng với đó là nâng cao kỹ thuật trồng chuối tây theo hướng hữu cơ cho hộ tham gia vào các tổ hợp tác thông qua các lớp tập huấn; hỗ trợ trồng mới/tái canh cho 340 ha của hộ trồng chuối tây tham gia vào các tổ hợp tác, trong đó, có ít nhất 250 ha đạt tiêu chuẩn hữu cơ và ít nhất 15 mã số vùng trồng xuất khẩu. Trên cơ sở đó sẽ hỗ trợ chứng nhận vùng trồng chuối tây theo tiêu chuẩn hữu cơ và đăng ký mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói.

Sau khi hình thành vùng nguyên liệu, các đơn vị sẽ hỗ trợ sản xuất, sơ chế, chế biến chuối tây, trong đó, phấn đấu xây dựng được ít nhất 03 cơ sở đóng gói chuối tây được cấp mã số cơ sở đóng gói trái cây xuất khẩu sang Trung Quốc. Nâng cấp và mở rộng quy mô chế biến các sản phẩm từ chuối tây cho ít nhất 03 hộ kinh doanh, HTX, doanh nghiệp với tổng công suất đạt 20 tấn chuối tây nguyên liệu/ngày. Tăng thêm thu nhập trên 30% cho nông dân và các hộ kinh doanh, HTX, doanh nghiệp tham gia vào chuỗi giá trị chuối tây tỉnh Bắc Kạn.

Tỉnh cũng sẽ tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại thông qua việc tổ chức hội nghị xúc tiến thương mại để thu hút doanh nghiệp phân phối, xuất khẩu trong và ngoài tỉnh tham gia liên kết trong chuỗi giá trị chuối tây. Đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp, HTX tham gia chương trình OCOP cấp tỉnh và chương trình OCOP cấp quốc gia để nâng cao thương hiệu cho sản phẩm chuối tây của Bắc Kạn.

Những mục tiêu, giải pháp đưa ra trong thời gian tới là tiền đề, cơ sở quan trọng giúp cho việc sản xuất, kinh doanh thuận lợi, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường, nâng cao giá trị, uy tín chất lượng các sản phẩm từ quả chuối tây tại Bắc Kạn. Từ đó, sản phẩm chuối tây tạo được chỗ đứng vững trên thị trường, đảm bảo các quy định về hàng hóa khi tham gia thị trường trong nước và xuất khẩu, góp phần nâng cao thu nhập cho người tham gia vào chuỗi giá trị cây chuối tây./.