Một góc thành phố Bắc Kạn ngày nay 

Hành trình lịch sử vẻ vang

Tỉnh Bắc Kạn chính thức được thành lập vào ngày 11/4/1900 theo Nghị định của Toàn quyền Đông Dương, tách từ một phần đất của tỉnh Thái Nguyên. Trải qua 125 năm xây dựng và phát triển, Bắc Kạn đã ghi dấu nhiều mốc son lịch sử quan trọng trong công cuộc đấu tranh bảo vệ Tổ quốc cũng như phát triển kinh tế - xã hội.

Từ khi thành lập, Nhân dân Bắc Kạn luôn kiên cường chống lại sự xâm lược và thống trị của thực dân Pháp. Những cuộc khởi nghĩa do Phùng Bá Chỉ, Mã Sinh Long lãnh đạo đã tạo tiền đề cho phong trào đấu tranh cách mạng về sau. Đặc biệt, trong cao trào cách mạng những năm 1940 - 1945, Bắc Kạn trở thành một trong những địa bàn quan trọng của Mặt trận Việt Minh. Ngày 23/8/1945, quân Nhật rút khỏi thị xã Bắc Kạn, mở đường cho cuộc khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám. 

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Bắc Kạn đóng vai trò là một hậu phương quan trọng của chiến khu Việt Bắc. Đỉnh cao là ngày 9/8/1949, thị xã Bắc Kạn trở thành thị xã đầu tiên được giải phóng trong kháng chiến chống Pháp. Ngày 24/8/1949, tỉnh Bắc Kạn được giải phóng - đây là mốc son lịch sử hào hùng, là động lực vô cùng lớn lao cổ vũ, động viên Nhân dân các dân tộc trong tỉnh đóng góp sức người, sức của cho kháng chiến, kiến quốc.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong buổi mít tinh chào mừng tỉnh Bắc Kạn được giải phóng (Ảnh tư liệu)

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân và dân Bắc Kạn tiếp tục lập nhiều chiến công, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc. Mặc dù phải đương đầu với các cuộc phá hoại bằng không quân của kẻ thù nhưng năm 1963, Bắc Kạn được Chính phủ công nhận là tỉnh đã thanh toán nạn mù chữ với tỷ lệ 92% dân số. Cũng trong năm 1963, với tinh thần cảnh giác cao và phương án chiến đấu sát thực tế, lực lượng vũ trang và đồng bào tỉnh Bắc Kạn đã truy lùng diệt, bắt sống gọn toán biệt kích của ngụy quyền Sài Gòn gồm 5 tên, ngăn chặn được mọi âm mưu xây dựng cơ sở phản động ở vùng cao, kích động Nhân dân chống chế độ, phá hoại công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Năm 1965, quân dân Bắc Kạn bắn rơi máy bay F-105 của Mỹ. Trong cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975, Bắc Kạn đã đóng góp hàng nghìn thanh niên xung phong, góp phần quan trọng vào thắng lợi cuối cùng của dân tộc.

Giai đoạn xây dựng và phát triển

Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1975), Bắc Kạn bước vào thời kỳ khắc phục hậu quả chiến tranh, ổn định đời sống và phát triển kinh tế - xã hội. Trong những năm đầu sau giải phóng, Nhân dân Bắc Kạn đối mặt với nhiều khó khăn về cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế và giao thông. Tuy nhiên, với tinh thần tự lực, tự cường, Bắc Kạn đã từng bước khắc phục khó khăn, nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân.

Ngày 1/1/1997, lễ tái thành lập tỉnh Bắc Kạn được tổ chức long trọng tại thị xã Bắc Kạn. Đây là một sự kiện chính trị quan trọng, đánh dấu bước phát triển mới của Đảng bộ và Nhân dân các dân tộc tỉnh Bắc Kạn. Việc tái lập tỉnh là cơ hội tốt để Bắc Kạn phát triển kinh tế, xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân.

Khi mới tái lập, Bắc Kạn gặp nhiều thách thức về kinh tế, hạ tầng giao thông yếu kém, tỷ lệ hộ nghèo cao. Tuy nhiên, với sự nỗ lực của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân, Bắc Kạn đã có những bước phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực. Sau 28 năm tái lập, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, các bộ, ban, ngành Trung ương, Đảng bộ tỉnh Bắc Kạn đã lãnh đạo Nhân dân các dân tộc trong tỉnh phát huy truyền thống quê hương căn cứ địa cách mạng, đoàn kết nhất trí, vượt qua mọi khó khăn gian khổ, lao động cần cù, sáng tạo, nỗ lực vươn lên đạt được nhiều thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, công tác xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể.

Các đại biểu dự Lễ mít tinh thành lập tỉnh Bắc Kạn năm 1997 (Ảnh tư liệu)

Từ một tỉnh nghèo, đến nay, Bắc Kạn đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận. Tổng sản phẩm GRDP năm 2024 theo giá so sánh ước đạt 9.531 tỷ đồng. GRDP bình quân đầu người đạt 57,4 triệu đồng, đạt 102% kế hoạch, tăng gấp 45,92% so với năm 1997. Độ che phủ rừng của tỉnh đạt 73,38%, Bắc Kạn trở thành địa phương có độ che phủ rừng cao nhất cả nước. Thu ngân sách năm 2024 đạt 930,3 tỷ đồng, tăng hơn 55,7 lần so với năm 1997. Tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 6,35%, xếp thứ 6/14 tỉnh trong vùng trung du và miền núi phía Bắc. Cơ sở hạ tầng được tăng cường đầu tư làm cho diện mạo cảnh quan môi trường, nông thôn, đô thị ngày càng có nhiều khởi sắc. Đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân được cải thiện rõ rệt. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 50% năm 1997 xuống còn hơn 19% năm 2024. Công tác quốc phòng, an ninh được tăng cường, thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân được xây dựng, củng cố vững chắc…

Với những thành tích đạt được, tỉnh Bắc Kạn đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân (năm 2000); Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 2006), Huân chương Độc lập hạng Nhất (năm 2016)… thể hiện sự quan tâm, ghi nhận của Đảng, Nhà nước đối với nỗ lực phấn đấu không ngừng của Đảng bộ, Nhân dân các dân tộc Bắc Kạn trong thời gian qua.

Chặng đường 125 năm qua là niềm tự hào của Đảng bộ và Nhân dân Bắc Kạn. Với tinh thần đoàn kết, sáng tạo, Bắc Kạn sẽ tiếp tục vững bước trên con đường phát triển, xứng đáng với truyền thống quê hương cách mạng./.