Ký ức trận công Đồn Phủ Thông

Đồn Phủ Thông nằm trên địa bàn thị trấn Phủ Thông, huyện Bạch Thông, tỉnh Bắc Kạn; cách thị xã Bắc Kạn 18km về phía Bắc - Đông Bắc, nằm cạnh Quốc lộ 3 từ Bắc Kạn đi Cao Bằng. Toàn bộ khu vực này là núi đất với độ cao trung bình trên 350m. Đồn được xây dựng trên một mỏm nhỏ nhô ra của núi Nà Cọt, độ cao gần 200m, cách ngã ba Phủ Thông 300m.

Ngày 7/10/1947, binh đoàn đổ bộ đường không của quân viễn chinh Pháp với gần 1.200 tên đã nhảy dù xuống thị xã Bắc Kạn, ngày 15/10 chúng tiến quân lên chiếm đóng Đồn Phủ Thông. Lực lượng địch đóng ở Đồn Phủ Thông có 1 Đại đội bộ binh, 1 Trung đội trợ chiến với quân số khoảng 150 tên, được trang bị nhiều loại vũ khí.

Di tích lịch sử Quốc gia Đồn Phủ Thông

Đồn dài 100m, rộng 50m; tường đắp bằng đất dày 1m, cao 2m, trong và ngoài tường ghép gỗ, bên ngoài có cọc chống, bốn phía có nhiều lỗ châu mai, bốn góc đồn có 4 lô cốt mẹ, có đài quan sát. Nhà chỉ huy ở chính giữa đồn, địch đào hầm từ nhà chỉ huy, nhà lính thông đến các lô cốt. Ngoài bờ tường có 3 lớp hàng rào tre nứa. Từ vị trí này, Đồn Phủ Thông như một mũi dùi cắm vào lòng Việt Bắc. 

Ngày 8/10/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi bộ đội, dân quân, du kích và toàn thể đồng bào ra sức tiêu diệt địch. Trong những năm 1947 - 1948, khi địch mới chiếm đóng Đồn Phủ Thông liên tiếp gặp phải các trận công đồn của quân ta, khiến cho chúng tinh thần hoang mang.

Trong đó, trận tập kích lần thứ nhất đêm 30/11/1947 đã tiêu diệt và hạ thương 50 tên địch, thu 2 súng máy, 1 súng trường. Đây là lần đầu tiên quân địch bị tiêu diệt ngay tại sào huyệt có công sự kiên cố. Ta thực hiện một phần nhiệm vụ đề ra, góp phần vào thắng lợi chung của quân và dân ta trong Chiến dịch Việt Bắc Thu - Đông năm 1947, làm tiền đề cho trận đánh tiếp theo.

Đêm 12/3/1948, quân ta mở trận tập kích thứ hai vào Đồn Phủ Thông. Trận này, quân ta phá sập phần lớn công sự và doanh trại trong cứ điểm, làm thương vong gần 70 tên địch. Sau trận này, quân ta liên tiếp nắm thế chủ động trên mặt trận đường số 3.

Ngày 25/7/1948, Bộ Tổng chỉ huy quyết định mở trận công đồn lần thứ 3 vào Đồn Phủ Thông. Lực lượng tham gia đánh Đồn Phủ Thông lần này gồm Tiểu đoàn bộ binh 11 thuộc Trung đoàn 308, được giao nhiệm vụ phối hợp với Tiểu đoàn 55 (Trung đoàn 72) và Đại đội Ba Bể, có hỏa lực pháo của Tiểu đoàn 410 tăng cường đánh Đồn Phủ Thông để thực hiện mục đích chiến dịch và thực hiện chiến thuật diệt cứ điểm bằng phương pháp cường tập có hỏa lực.

Khoảng 18 giờ ngày 25/7/1948, pháo binh của Tiểu đoàn 410 nổ súng, phá sập một phần khu thông tin, phá hủy đường rào giao thông hào bao quanh điểm. Tiểu đoàn 11 chia làm hai mũi tiến công vào Đồn. Quân ta cắt hàng rào dây thép gai, phá hàng rào tre nứa, bắc thang phên trèo qua tường tiến công vào Đồn. Địch hoảng sợ, rút xuống hầm ngầm, quân ta làm chủ chiến trường, thu vũ khí, chiến lợi phẩm. Sau ít phút đầu hoang mang, địch phục hồi lại thế phòng ngự, chống trả quyết liệt, tập trung hoả lực súng máy, súng cối ngăn chặn các đơn vị vào sau, quân ta có một số chiến sỹ hy sinh, bị thương. Trận đánh kéo dài đến 23 giờ đêm. Ta rút khỏi Đồn, tuy không chiếm dược cứ điểm nhưng đã tiêu diệt, làm bị thương 3/4 quân số trong đồn, phá hủy nặng nề hệ thống công sự, vật cản, nhà ở trong đồn; thu được 5 trung liên, 4 tiểu liên, 10 súng trường, một số đạn, lựu đạn.

Trận cường tập Phủ Thông là một trận đánh công kiên bằng hỏa lực, quy mô cấp tiểu đoàn đầu tiên. Tuy không giành thằng lợi hoàn toàn, song trận đánh Đồn Phủ Thông ngày 25/7/1948 có ý nghĩa to lớn. Đây là trận tập dượt của quân đội ta nhằm chống lại chiến thuật phòng ngự kiểu “cứ điểm nhỏ” của thực dân Pháp; đồng thời đánh dấu bước trưởng thành của quân đội ta về khả năng và phương pháp tác chiến. Trận tập kích đã giáng một đòn mạnh vào mắt xích quan trọng của địch trên tuyến đường số 3; cùng với những trận đánh khác phá vỡ âm mưu củng cố “mũi dùi” cắm vào lòng Việt Bắc của thực dân Pháp. Sau trận công Đồn Phủ Thông, quân địch ở các cứ điểm không dám càn quét, sạo sục các vùng xung quanh, quân ta giành được chủ động trên địa bàn Bắc Bạch Thông.

Trận Phủ Thông được Trung ương Đảng, Bộ Tổng chỉ huy biểu dương, Tiểu đoàn 11 được mang danh hiệu Tiểu đoàn Phủ Thông. Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đánh giá: “Chiến thắng Phủ Thông là trận đầu tiên của bộ đội ta tiêu diệt đại đội tăng cường tinh nhuệ của Pháp phòng ngự với công sự vững chắc. Chiến thắng đã mang lại niềm tin và kinh nghiệm, có cống hiến lớn cho bộ đội ta tiến công lên con đường đánh công kiên, đặc biệt là chiến dịch Giải phóng biên giới và trong chiến dịch Điện Biên Phủ, nói chung trong cả 30 năm kháng chiến”

Ngày 27/3/1998, Đồn Phủ Thông được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia. Ngày 01/6/1999 nhân dân và lực lượng vũ trang nhân dân thị trấn Phủ Thông vinh dự được Đảng và Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Thị trấn Phủ Thông chuyển mình trong giai đoạn mới

Là trung tâm của huyện Bạch Thông, với quốc lộ 3 và tỉnh lộ 258 đi qua địa bàn, thị trấn Phủ Thông có nhiều lợi thế trong phát triển kinh tế - xã hội.

Xác định thương mại, dịch vụ chiếm tỷ trọng lớn trong hoạt động kinh tế, vì vậy, trong những năm gần đây, Đảng bộ, chính quyền thị trấn Phủ Thông đã ban hành các nghị quyết chuyên đề về phát triển kinh tế - xã hội phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương, tập trung phát huy thế mạnh về giao thông, vị trí địa lý để đẩy mạnh hoạt động kinh doanh trên địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục hành chính, mặt bằng kinh doanh để các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân mở rộng đầu tư phát triển thương mại, dịch vụ. Theo thống kê, trên địa bàn thị trấn Phủ Thông hiện có trên 160 hộ tham gia kinh doanh với đa dạng các ngành nghề như vật liệu xây dựng, máy cơ khí nông nghiệp, hàng dệt may, hàng tạp hóa, dịch vụ quán ăn, nhà hàng, nhà nghỉ...

Giai đoạn 2010 - 2015, tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng bình quân 20%/năm; số hộ kinh doanh tăng từ 10 - 20%;  thu ngân sách hàng năm tăng từ 10 đến 15%; thu nhập bình quân đầu người đạt 26 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 1,6% (tiêu chí cũ). Sự phát triển phong phú, đa dạng các ngành nghề kinh doanh, dịch vụ đã làm cho bộ mặt thị tứ của thị trấn Phủ Thông ngày càng trở nên sầm uất. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ gia đình mở rộng đầu tư kinh doanh đã góp phần giải quyết việc làm và tạo thu nhập ổn định cho nhiều lao động tại địa phương, đóng góp quan trọng cho công tác thu ngân sách địa phương hàng năm.

Thị trấn Phủ Thông ngày nay (Ảnh: Internet)

Để đẩy mạnh phát triển thương mại, dịch vụ, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thị trấn Phủ Thông nhiệm kỳ 2015 - 2020 đã đề ra chỉ tiêu phấn đấu tốc độ tăng trưởng khu vực dịch vụ tăng 20%/năm, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng bình quân 25%/năm.

Để đạt được mục tiêu đề ra, Đảng bộ và chính quyền thị trấn tiếp tục tập trung lãnh đạo, chỉ đạo cấp cơ sở tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, khuyến khích người ngoài địa phương đến làm ăn kinh doanh buôn bán; khuyến khích, tạo điều kiện mở rộng quy mô hoạt động sản xuất của các hợp tác xã trên địa bàn... Bên cạnh đó, địa phương cũng có kế hoạch ưu tiên cho đầu tư phát triển thương mại, dịch vụ và du lịch, từng bước hình thành hoạt động tham quan du lịch theo tuyến Bắc Kạn - Cẩm Giàng - Phủ Thông - Ba Bể…

Đặc biệt, những năm gần đây, Hội xuân Phủ Thông từng bước được khôi phục, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh.

Hội xuân Phủ Thông tổ chức vào ngày 10 tháng Giêng hàng năm, bắt đầu từ năm 2017 tổ chức vào ngày 20 tháng Giêng. Đây là lễ hội truyền thống mang đậm nét văn hoá dân tộc Tày, là dịp để các bà con nhân dân các địa phương trong toàn huyện giao lưu văn hoá, góp phần gìn giữ những nét đẹp cổ truyền của dân tộc.

Hội lồng tổng thị trấn Phủ Thông xuân Đinh Dậu 2017

Hội lồng tồng Phủ Thông gồm hai phần: Phần Lễ và Phần Hội. Phần Lễ được diễn ra trong không khí trang nghiêm với nghi lễ dâng hương tại đài tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ Phủ Thông, để tỏ lòng biết ơn những người con anh hùng của dân tộc, và cũng là cầu chúc một năm mưa thuận gió hoà, lao động sản xuất gặp nhiều may mắn. Phần Hội với nhiều trò chơi dân gian truyền thống như tung còn, kéo co, đi cả kheo, đẩy gậy… mang lại không khí náo nhiệt cho những ngày đầu xuân.

Hội lồng tồng Phủ Thông được gìn giữ và phát huy góp phần bảo tồn và làm phong phú thêm bản sắc văn hóa truyền thống của cộng đồng dân tộc trên địa bàn thị trấn Phủ Thông, huyện Bạch Thông./.