Tảo hôn và hôn nhân cận huyết là những hủ tục hiện vẫn còn tồn tại, đặc biệt là ở vùng dân tộc thiểu số. Hệ lụy của tình trạng này khiến chất lượng dân số suy giảm và là một trong những lực cản đối với sự phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ xã hội và sự phát triển bền vững.

Ban Dân tộc phối hợp với Đoàn Thanh niên tổ chức tuyên truyền Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Kạn" cho học sinh xã Giáo Hiệu (Pác Nặm)

Toàn tỉnh Bắc Kạn có gần 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số. Thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015 - 2020”, nhận thức của đại đa số người dân về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã được nâng lên đáng kể so với trước đây. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn còn diễn ra. Theo thống kê của ngành chức năng và các địa phương, từ năm 2016 đến nay, tỷ lệ tảo hôn chiếm khoảng 6% so với kết hôn đúng độ tuổi; vẫn còn có trường hợp kết hôn cận huyết thống. Trong đó, hầu hết các trường hợp này xảy ra ở các thôn vùng cao, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc ít người; độ tuổi tảo hôn phổ biến từ 16 đến 19 tuổi đối với nam và 14 đến 17 tuổi đối với nữ. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên, trong đó chủ yếu là ảnh hưởng của quan niệm, hủ tục, tập quán lạc hậu; tâm lý muốn sớm có nhiều con cháu, có người nối dõi và có thêm lao động trong gia đình…

Để góp phần hạn chế tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, Ban Dân tộc tỉnh đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan phối hợp với UBND các huyện, các xã triển khai xây dựng và duy trì thực hiện mô hình điểm Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2015 - 2020”. Quá trình triển khai tại các địa phương bước đầu đạt kết quả tích cực. Hiện trên địa bàn tỉnh đang thực hiện 11 mô hình điểm, trong đó có 2 mô hình được thực hiện từ năm 2016, gồm xã Bộc Bố, Trường Tiểu học và Trung học cơ sở Giáo Hiệu (Pác Nặm) và 9 mô hình thực hiện từ năm 2018, gồm các xã: Công Bằng, Bằng Thành, Cổ Linh, Cao Tân (Pác Nặm); Bình Trung (Chợ Đồn); Cốc Đán, Thượng Quan (Ngân Sơn); Vũ Loan (nay là xã Văn Vũ), Lương Thượng (Na Rì).

Đề án đã cung cấp các sản phẩm, thông tin đến các địa phương thực hiện mô hình một lượng lớn tờ rơi, tờ gấp, áp phích, băng đĩa hình bằng tiếng dân tộc Mông, Dao, nội dung tuyên truyền về hạn chế tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống; thực hiện các hoạt động tư vấn, can thiệp tại các mô hình điểm; phối hợp tư vấn tại chỗ cho người trong độ tuổi thành niên. Đồng thời, tổ chức hàng chục lớp tập huấn kiến thức, pháp luật liên quan cho các trưởng thôn, người có uy tín, đại diện các tổ chức đoàn thể.

Từ kết quả đạt được, ngày 22/01/2021, UBND tỉnh ban hành Quyết định số 95/QĐ-UBND về Kế hoạch thực hiện Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2025”. Theo đó, giai đoạn 2021 - 2025, các đơn vị, địa phương tập trung tổ chức các hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến giáo dục pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đồng bào dân tộc thiểu số; biên soạn, cấp phát các tài liệu tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật và cung cấp kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đồng bào dân tộc thiểu số. Tiếp tục duy trì hiệu quả hoạt động của 11 mô hình điểm “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số tỉnh Bắc Kạn” của Đề án đã xây dựng trong giai đoạn 2015 - 2020 tại các huyện Ngân Sơn, Pác Nặm, Chợ Đồn, Na Rì và khảo sát, nhân rộng các mô hình mới trong giai đoạn 2021 - 2025. Tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, giao lưu, tập huấn, bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng truyền thông, vận động, tư vấn pháp luật liên quan về hôn nhân và gia đình trong đồng bào dân tộc thiểu số…

UBND tỉnh giao Ban Dân tộc tỉnh hướng dẫn các địa phương chỉ đạo việc đưa các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình vào nội dung hương ước, quy ước và tiêu chuẩn bình xét thôn, tổ dân phố văn hóa, gia đình văn hóa; lồng ghép các mục tiêu, nhiệm vụ liên quan đến công tác gia đình vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm. Đồng thời theo dõi, đôn đốc, kiểm tra để phát hiện, ngăn ngừa và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình./.