Lớp học “0 đồng”

Ông Triệu Xuân Minh, thôn Bản Cuôn, xã Ngọc Phái (Chợ Đồn) mở lớp học miễn phí truyền dạy chữ Nôm Dao cho bà con

Có một lớp học rất đặc biệt, đặc biệt bởi học sinh đều là những người đàn ông đã có gia đình và khi theo học ở đây học sinh không phải trả bất kỳ khoản tiền học phí nào…

Tiếp chúng tôi bằng chén nước chè nóng, ông Minh kể: “Từ năm 16 tuổi, tôi bắt đầu học chữ Dao. Sau 6 năm học, tôi mới thành thạo chữ viết. Ngoài ra còn học hỏi, giao lưu với bà con các tỉnh khác. Giờ cuộc sống phát triển, nhiều người không còn biết nói tiếng Dao, viết chữ viết Dao nữa. Nên tôi mong muốn đồng bào mình ai cũng biết chữ Dao và phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc, sau khi tích lũy được kiến thức, tôi bắt đầu mở lớp dạy chữ Nôm Dao”.

Lớp học chữ Nôm Dao của ông Minh bắt đầu học từ tháng 7 (âm lịch) năm 2023, ban đầu, ông chủ yếu truyền dạy cho con, cháu trong dòng họ. Sau một thời gian, nhiều người biết ông mở lớp dạy chữ nôm Dao nên cũng tìm đến nhà ông để xin theo học. Lớp học này học viên xa nhất là ở tỉnh Tuyên Quang sang. Hiện lớp có 10 học viên, có thời điểm lên tới 15 học viên. Học viên trẻ nhất lớp sinh năm 1993.

Lớp chữ Nôm Dao của “thầy giáo” Triệu Xuân Minh rất đơn giản với một chiếc bảng đen, phấn trắng và vài chiếc bàn gỗ ông tự đóng để học sinh ngồi học. Gian giữa lớp học đủ kê 5 chiếc bàn xếp thành một hàng ngang, mỗi bàn 2 người ngồi. Đến lớp học viên chỉ cần chuẩn bị bộ dụng cụ học tập gồm bút lông, vở và nghiên đựng mực tàu, còn giáo trình sẽ được thầy photo cho mỗi người một quyển.

Học chữ Dao để hiểu thêm nhiều điều hay

"Thầy giáo" Triệu Xuân Minh tận tình chỉ dạy từng nét bút cho các học viên

Qua trò chuyện với ông Minh được biết, chữ Nôm Dao là loại chữ viết trên cơ sở chữ Hán, người Dao tiếp nhận một số từ của Nôm Tày, Nôm Việt nhưng được Dao hóa (biến đổi). Chữ Nôm Dao gắn liền với các sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của người Dao. Tuy nhiên, hiện nay, người biết đọc, biết viết chữ Nôm Dao không còn nhiều. Để dạy các học viên, ông Minh đã sưu tầm, tìm hiểu nội dung, ý nghĩa trong các cuốn sách cổ của người Dao, tổng hợp những vấn đề chính vào một quyển giáo án, với các nội dung về cội nguồn của người Dao; giáo dục con người về đạo đức, nhân nghĩa; những câu chuyện cổ, triết lý đời sống; cách ứng xử giữa các thành viên trong gia đình; bà con dân tộc Dao cùng đoàn kết, gắn bó, học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau trong công việc và cuộc sống...

Ông Triệu Xuân Minh chia sẻ, việc học chữ Nôm Dao là để hiểu về nhân nghĩa để bên trong không làm tổn thương nhân phẩm con người, ngoài không hại đến vật, trên không phạm trời, trần gian không phạm người. Anh em biết giữ chừng mực, hòa khí, thấu hiểu triết lý đời sống, khi đó người ta sẽ tự giác không phạm đến các tệ nạn xã hội. Người học chữ Dao tốt sẽ tự mình nhận biết lẽ sống, có lòng hiếu thảo với cha mẹ và nhân đạo với mọi người.

Anh Triệu Quý Trìu, ở huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang là học viên của lớp chia sẻ: “Tôi là người dân tộc Dao đỏ nhưng không biết viết, đọc chữ Dao. Tôi theo học với mong muốn mình hiểu thêm về nguồn gốc dân tộc, học hỏi cách thực hiện các lễ nghi để sau này có thể tự phục vụ công việc của gia đình, đồng thời góp phần giữ gìn văn hóa dân tộc Dao. Đến thời điểm này, tôi đã có thể đọc và viết được chữ Nôm Dao”.

Là người ở thôn Bản Cuôn II, tham gia lớp học, anh Triệu Kim Phú chia sẻ: “Ban ngày đi làm rất mệt, tối về lại đi học chữ rất vất vả nhưng ai cũng cố gắng. Trước đây, tôi chỉ biết nói chứ không biết đọc, biết viết tiếng Dao. Nay tôi đã được học chữ Dao để sau này biết chữ về dạy lại cho con cháu”.

Trước đây, theo quan niệm của đồng bào dân tộc Dao chỉ có nam giới mới được học chữ nhưng ngày nay, dù nam hay nữ, già hay trẻ đều có thể đăng ký và theo học các lớp dạy chữ Nôm Dao của ông Minh.

Ngoài thời gian dạy học, “thầy giáo” Triệu Xuân Minh vẫn miệt mài sao chép, bổ sung, biên soạn sách mới. Ông Minh tâm sự, chỉ mong còn sức khỏe để tiếp tục duy trì các lớp truyền dạy chữ viết Dao cổ tại địa phương và nghiên cứu, biên soạn tài liệu về các giá trị văn hóa dân tộc Dao. Ông cũng hy vọng Nhà nước có chính sách đối với việc giữ gìn, bảo tồn chữ Nôm Dao. Có như vậy thì bản sắc văn hóa của người Dao mới được gìn giữ muôn đời./.